همه چیز درباره زمان شروع غذای جامد کودک که باید بدانید - لنجان بلاگ

شروع غذای جامد کودک؛ چرا این مرحله مهم است؟

بد از چند ماه تعذیه کردن نوزاد با شیر مادر، شیر خشک یا ترکیبی از این دو، احتمالا کم کم این سوال برایتان مطرح می شود که چه زمانی باید غذای جامد کودک را شروع کنید؟ شاید این کار در ابتدا برایتان بسیار سخت به نظر برسد. چون احتمالا نمی دانید چه زمانی باید شروع کنید و چه غذاهایی برای کودک تهیه کنید.

آمادگی برای خوردن غذای جامد کودک یکی از مهم ترین مراحل رشد است. چند نشانه ساده وجود دارد که نشان می دهد کودک برای این مرحله آماده شده است. البته دقت کنید که قبل از هر گونه تغییر در رژیم غذایی، حتما باید نظر متخصص اطفال را جویا شوید. بعضی توصیه های کلی در مورد این مرحله وجود دارد که در ادامه مقاله می توانید بخوانید. اما توصیه های جزیی در مورد رژیم غذایی مخصوص کودک را باید از پزشک دریافت کنید. ممکن است کودک شما به دلایل متعدد مثلا بعضی بیماری ها و آلرژی ها، نیازهای غذایی ویژه ای داشته باشد.

این مرحله مهم است چون تنوع غذایی کودک بیشتر می شود و دست شما هم برای تهیه غذای جامد کودک بسیار بازتر است. در ادامه به سوال های شما در مورد شروع غذای جامد کودک جواب می دهیم.

نوزادارن از چه زمانی می توانند غذای کودک بخورند؟

توصیه می شود که مادران، در صورتی که امکان پذیر باشد، دو سال شیر مادر به فرزند خود بدهند. اگر فرزند خود را با شیر خشک تغذیه می کنید، باید حداقل یک سال این کار را انجام دهید.

در تقریبا یک سالگی کودک، می توانید کم کم او را از شیر بگیرید و به سمت خوردن غذای جامد هدایت کنید. البته این روند باید کاملا مرحله ای و به مرور زمان اتفاق بیافتد نه یک روزه.

اما این فرایند از شیر گرفتن نوزاد را چه زمانی باید شروع کرد؟ نوزادان در چه سنی می توانند اولین لقمه غذای جامد خود را بخورند؟

کسانی که برای اولین بار بچه دار می شوند معمولا برای این کار عجله دارند. گاهی اوقات از 4 ماهگی، دادن غذا به کودک را شروع می کنند. دکتر Natasha Burgert متخصص اطفال می گوید که این کار اشکالی ندارد. اما بهتر است که تا حدود 6 ماهگی صبر کنند.

نشانه های آمادگی کودک برای خوردن غذای جامد

دکتر Burgert می گوید: آنچه که همیشه به خانواده ها توصیه می کنم این است که به خاطر داشته باشند شروع غذای مکمل برای کودک، یکی از مهارت های رشدی است. یعنی با توجه به روند و سرعت رشد کودک باید آن را شروع کنید و هر کودکی با کودک دیگر فرق دارد. او ادامه می دهد که بچه ها معمولا از 4 تا 6 ماهگی برای امتحان کردن غذای جامد کودک و انواع غذاهای کمکی آماده می شوند.

برای اینکه مطمئن شوید که آیا فرزند شما مهارت ها و آمادگی لازم برای شروع غذای جامد کودک را دارد، این نشانه ها را در او بررسی کنید:

• کودک مستقل تر می نشیند.
• می تواند فک خود را رها کنند.
• رفلکس رانش زبان را از دست داده یا در حال از دست دادن هستند.
• دهانش را داوطلبانه و بدون زور، برای پذیرفتن غذا باز می کند.

طبیعی است که برای شروع غذای جامد یا غذاهای کلاسیک و پوره شده کودک هیجان زده باشید و به گفته دکتر Burgert شروع کردن غذای کمکی از 4 ماهگی اشکالی ندارد، البته تا زمانی که کاملاً با پزشک اطفال هماهنگ باشید و حتما نظر او را جویا شده باشید. با این حال، بچه ها تا زمانی که از نظر رشدی آماده نباشند و نتوانند بدون حمایت بنشینند، زیاد غذا نمی خورند. در واقع اولین قاشق های غذای جامد کودک را بیشتر به عنوان بازی و کسب تجربه در نظر بگیرید تا روشی برای تامین مواد مغذی مورد نیاز کودک.

بهترین غذاهای کمکی برای شروع غذای جامد کودک

دکتر Burgert می گوید بهترین غذا، غذایی است که شما وقت و انرژی کافی برای تهیه آن داشته باشید. زندگی با داشتن یک نوزاد، می تواند بسیار پرمشغله باشد. او پیشنهاد می کند که برای شروع کردن غذای جامد کودک آهسته و پیوسته عمل کنید و خودتان را برای آماده کردن غذا در ماه های ابتدایی، به زحمت نیاندازید.

باید اجازه دهید بچه ها با سرعتی که مناسب خودشان است، مراحل رشد را طی کنند و از این فرایند، لذت ببرند و بازخورد مثبت داشته باشند. این روند آهسته و پیوسته باعث می شود که اولین تجربه های کودک، برای او خوشایند باشد. همچنین فرایند غذا دادن به کودک هم باید برای والدین بدون دردسر باشد. بدون اصرار و آزار و اذیت خودتان و نوزاد، این فرایند را شروع کنید.

چند غذای آسان برای امتحان کردن کودک در 7 تا 10 ماهگی وجود دارد. این غذاها کودک را برای غذاهای کمی سفت تر از پوره آماده می کند. این غذاها عبارتند از:

• ماست
• تخم مرغ هم زده
• آووکادو
• موز رسیده
• بلغور جو دوسر
• پنیر کاتیج
• پوره سیب زمینی
• سس سیب خانگی

در ادامه می توانید فهرستی از غذاهای مناسب را به تفکیک سن نوزاد ببینید.

4 تا 6 ماهگی

در این بازه سنی غذای کودک شما باید شامل موارد زیر باشد:

• میوه ها: سیب، آووکادو، موز، گلابی
• سبزیجات: لوبیا سبز، کدو حلوایی، سیب زمینی شیرین
• غلات: جو، بلغور جو دوسر، برنج، غلات غنی شده با آهن

هیچ دستور و قانون مشخصی وجود ندارد که کدام غذاها را ابتدا معرفی کنیم. با این حال، معرفی غذاهای غنی از آهن برای رشد سالم کودک بسیار مهم است. با غذا دادن به کودک خود با غذاهای نرم و له شده شروع کنید، سپس با عادت کردن کودک به غذاهای جامد، به سراغ تکه های کوچک بروید.

6 تا 8 ماهگی

در این بازه سنی می توانید غذاهای زیر را به رژیم غذایی کودک اضافه کنید:

• میوه ها: زردآلو، انبه، شلیل، هلو، آلو
• سبزیجات: هویج، زردک، نخود، کدو سبز
• گوشت: مرغ، توفو، بوقلمون

بسکمک از نوزادان برای شروع فقط میزان کمی غذا می خورند (کمتر از نصف قاشق چایخوری) در حالی که سایر نوزادان ممکن است با تمایل بیشتر، شما را شگفت زده کنند. اجازه دهید کودکتان به شما بگوید که چه زمانی گرسنه و سیر است. به عنوان مثال، وقتی سیر می شوند، آنقدر علاقه نشان نمی دهند و ممکن است بیشتر به سمت خود نگاه کنند.

8 تا 10 ماهگی

در این بازه سنی می توانید غذاهای زیر را به فهرست غذای کودک 8 تا 10 ماهه خود اضافه کنید:

• میوه ها: بلوبری، ملون، گیلاس، مرکبات، نارگیل، انجیر، انگور، کیوی، پاپایا، خرمالو
• سبزیجات: مارچوبه، کلم بروکلی، چغندر، گل کلم، خیار، بادمجان، تره فرنگی، پیاز، فلفل، سیب زمینی، شلغم
• گوشت: گوشت گاو و گوسفند
• غلات: گندم سیاه، کتان، ارزن، پاستا، کینوا
• لبنیات: تخم مرغ، پنیر، پنیر خامه ای، ماست

اگر تا به حال این کار را شروع نکرده اید، دادن فینگر فود به بچه ها را شروع کنید؛ یعنی غذاهایی که کودک می تواند با انگشتانش بردارد و بخورد. در این مرحله کودک شما هنوز در حال یادگیری جویدن است. بنابراین مطمئن شوید که فینگرفودها نرم هستند و به قطعات کوچک بریده می شوند تا کودک شما دچار خفگی نشود.

10 تا 12 ماهگی

در این بازه سنی می توانید مواد غذایی زیر را به رژیم غذایی کودک اضافه کنید:

• میوه ها: مرکبات، توت فرنگی
• سبزیجات: لوبیا، عدس، ذرت، اسفناج، گوجه فرنگی
• گوشت: ماهی، شکار وحشی (ابتدا با پزشک خود مشورت کنید)
• لبنیات: شیر گاو

نکته مهمی که هنگام تغذیه کودک 10 تا 12 ماهه باید به خاطر داشته باشید این است که می توانید مکمل شیر مادر یا شیر خشک را با غذاهای معمولی که خانواده شما از آن لذت می برند شروع کنید. می توانید به جای شیر دادن، پوره یا فینگرفود را به کودک بدهید. با این حال، هیچ قانون سخت و سریعی در مورد اینکه چه زمانی باید به طور کامل شیردهی را متوقف کنید وجود ندارد. این تصمیمی است که باید پس از مشورت با پزشک خود بگیرید.

غذاهایی که باید از آن اجتناب کنید

عسل یکی از مهم ترین مواد غذایی است که هر نوزاد زیر یک سال مطلقاً نباید از آن استفاده کند و این به این دلیل است که خطر آلودگی به بوتولیسم دارد. با این حال، بیشتر نوزادان می توانند هر چیزی که روی میز شما است بخورند، به شرطی که شما آن را در قالبی که برای سن آن ها مناسب باشد آماده کنید. یعنی اگر کودک شما 4 تا 6 ماهه است باید غذا را پوره کنید یا به قطعات بسیار کوچک تقسیم کنید. قطعه های کوچک برای بچه های است که توانایی گرفتن مواد غذایی با انگشت را پیدا کرده اند.

دکتر Burgert می افزاید: اگر کودکی دارید که اگزمای شدید دارد - منظورم اگزمای وابسته به استروئید است - [والدین باید] قبل از شروع غذاهای حساسیت زا با متخصص پوست یا متخصص آلرژی صحبت کنند. بیشتریت قریب به اتفاق بچه ها مبتلا به اگزمای خفیف و نوزادان سالم می توانند از همان ابتدا یک رژیم غذایی متنوع و غنی از مواد مغذی داشته باشند.

با وجود اینکه برای دادن غذاهای متنوع به کودک خود هیجان دارید، باید دقت کنید که در یک سال اول زندگی، از دادن این غذاها به کودک اجتناب کنید. این غذاها را به طور خلاصه در ادامه می بینید:

• عسل: تا زمانی که کودک شما حداقل یک ساله شود باید از مصرف عسل خودداری کنید. عسل می تواند حاوی کلستریدیوم بوتولینوم باشد؛ یک باکتری بسیار خطرناک که ممکن است باعث یک بیماری بسیار جدی به نام بوتولیسم نوزاد شود.
• شکر: مصرف زیاد شکر می تواند برای کودک شما بسیار مضر باشد. شکر باعث پوسیدگی دندان های آن ها و همین طور باعث اضافه وزن می شود.
• نمک: اضافه کردن نمک بیش از حد به غذای کودک می تواند برای کلیه های نوزاد که هنوز عملکرد کاملی ندارد مضر باشد. کلیه نوزاد ممکن است نتوانند نمک اضافی را پردازش کند.
• آجیل: آجیل یعنی دانه ها و مغزهای کامل، خطر خفگی نوزادان را در پی دارد. همین امر در مورد دانه های انگور و سایر غذاهای سفت نیز صدق می کند.
• آب میوه: ممکن است تعجب آور باشد؛ اما آب میوه سرشار از قند افزوده است و ارزش غذایی کمی برای نوزاد خردسال دارد.

11 نکته درباره اولین غذای جامد کودک

برای شروع غذای جامد کودک نباید به خودتان استرس راه بدهید چون هیچکس کامل نیست و در طی مسیر، کم کم یاد می گیرید که چطور با نوزاد خود رفتار کنید.

بهتر است که غذا دادن به کودک را در حالت نشسته شروع کنید. غذاهایی که داخل شیشه یا قابل حمل باشند، برای شروع غذای جامد مناسب نیستند. باید سعی کنید کودک را روی صندلی بنشانید و از قاشق و سایر وسایل غذاخوری برای او استفاده کنید.

نکته بعدی که باید بدانید این است که اولین وعده های غذای جامد کودک، برای یادگیری و کسب تجربه است. سعی نکنید کودک را مجبور کنید تا برای سیر شدن، غذا بخورد. این وعده ها برای تمرین مهارت های غذا خوردن است. نوشیدن از لیوان، چنگ زدن به غذا، برداشتن غذا از روی میز و گذاشتن آن در دهان، استفاده از وسایل مخصوص غذا خوردن، از جمله مهارت هایی است که کودک باید تمرین کند. پس این وعده ها معمولا برای سیر شدن نیست و نباید به خودتان و کودک سخت بگیرید.

برای دادن غذا به کودک به این نکات توجه کنید:

1. از 6 ماهگی شروع کنید

ممکن است متخصص نوزاد از 4 ماهگی مجوز این کار را بدهد اما بهتر است که غذای جامد کودک را از حدود 6 ماهگی شروع کنید. بسکمک از نوزادان از نظر رشدی و فیزیولوژیکی تا 6 تا 8 ماهگی، آماده خوردن غذای جامد نمی شوند.

2. از غذای واقعی شروع کنید

قبلا رایج بود که والدین برای غذای کمکی نوزاد از غذاهای آماده استفاده می کردند که از انواع غلات تشکیل می شد. اما امروزه این ایده تقریبا رد شده و هیچ دلیلی پشت آن نیست. شما می توانید از هر نوع پوره میوه و سبزی که دوست دارید شروع کنید. سیب زمینی شیرین، آووکادو، موز، نخود و لوبیا و… انتخاب های خوبی هستند چون به راحتی پوره می شوند. تا زمانی که عسل و شیر گاو را از رژیم غذایی کودک خود کنار بگذارید، سایر غذاها مسئله ای ندارد.

3. پوره های آب دار و رقیق درست کنید

چون اولین بار است که نوزاد غیر از شیر غذای دیگری می خورد، هر غذایی که به او می دهید باید غلظتی شبیه شیر ولی کمی بیشتر داشته باشد. یعنی پوره های شما باید تا جایی که ممکن است نرم و رقیق باشند. در واقع باید بین مایع و جامد باشند. می توانید با ترکیب کردن پوره غذا با شیر خشک یا شیر مادر، به این غلظت دست پیدا کنید. زمانی که نوزاد شما به مهارت غذا خوردن از قاشق تسلط پیدا کرد، می توانید کم کم غلظت غذاهای او را بیشتر کنید و پوره هایی بدهید که بافت سفت تری دارند.

4. از روزی یک وعده شروع کنید

اولین ماه های شروع غذای جامد کودک برای معرفی بافت ها و طعم های نو به کودک است و فرصتی است تا مهارت های غذا خوردن را یاد بگیرد. پس باید آهسته شروع کنید و فقط یک بار در روز غذای جامد به نوزاد بدهید. این کار را زمانی انجام دهید که نوزاد شما سرحال و میزانی گرسنه است اما خیلی برای غذا خوردن حریص نیست. مثلا یک ساعت بعد از اینکه به کودک شیر دادید یا زمانی که کودک شما سرحال است و به خوبی استراحت کرده است.

5. هم زمان با شروع غذای جامد کودک به شیر دادن ادامه دهید

با شروع غذای جامد کودک، باید شیر دادن چه با شیر مادر چه شیشه را ادامه دهید. تقریبا بیشتر کالری و مواد مغذی مورد نیاز کودک شما هنوز هم از شیر تامین می شود. تا یک سالگی و بعد از آن، حجم غذای جامد کودک به میزانی نمی رسد که بتواند نیازهای غذایی او را تامین کند.

6. اگر کودک چیزی را دوست ندارد، نگران نشوید

وقتی کودک شما از خوردن بعضی مواد غذایی اجتناب می کند، لازم نیست نگران شوید. تقریبا ده بار یا بیشتر لازم است که کودک شما با یک غذای نو تماس داشته باشد تا کم کم از آن خوشش بیاید. پس حتی اگر کودک شما غذایی را برای اولین بار رد کرده و دوست نداشته، باز هم آن را به کودک بدهید تا به طعم و بافت آن عادت کند. حتی می توانید گاهی آن را با غذای دیگری ترکیب کنید که می دانید فرزندتان دوست دارد. اگر در این روش ثابت قدم باشید، بیشتر بچه ها در نهایت بیشتر غذاها را دوست خواهند داشت.

7. در صورت امکان، غذای ارگانیک درست کنید

برای تهیه غذای کودک تا جایی که امکان دارد از مواد غذایی ارگانیک استفاده کنید. با این کار مواجهه کودک با مواد سمی و آفت کش ها از جمله آنتی بیوتیک ها، هورمون های مصنوعی رشد و جانداران دستکاری شده ژنتیکی را به حداقل می رسانید. استفاده از تمام این مواد در تولید محصولات ارگانیک، ممنوع است. مواد غذایی ارگانیک خالص ترین و بهترین موادی است که می توانید به کودک خود بدهید. حمایت از تولیدکنندگان مواد غذایی ارگانیک باعث می شود که سیستم تامین غذای سالم تر برای نسل های آینده تقویت شود.

8. غذای خوشمزه درست کنید

نوزادان هم درست مثل آدم بزرگ ها از طعم های لذیذ لذت می برند و آن را درک می کنند. درست است که شکر و نمک غذای نوزاد باید کمتر باشد ولی باید غذایی خوش طعم باشد تا کودک از آن لذت ببرد. غذای کودک را بچشید. اگر غذا برای شما خوش طعم نیست احتمالا برای کودکتان هم خوش طعم نخواهد بود.

9. انعطاف پذیر باشید

نوزادان ممکن است گاهی از یک غذا لذت ببرند و از غذای دیگر لذت نبرند، یا یک روز زیاد بخورند و روز دیگر نه؛ درست همانطور که برای بزرگسالان صادق است. هنگامی که کودک در حال دندان درآوردن یا بیمار است، ممکن است تا چند روز اصلاً تمایلی به خوردن مواد جامد نداشته باشد (که برای شرایط او خوب است، تا زمانی که به شیر دادن ادامه دهید یا از شیشه شیر استفاده کنید). به جای پایبندی به یک برنامه غذایی دقیق، برای پاسخگویی به تغییرات خلقی و نیازهای کودک خود انعطاف پذیر باشید.

10. غذا خوردن را به یک تجربه لذت بخش تبدیل کنید

یکی از اهداف تغذیه کودک با غذای جامد این است که به کودک شما کمک کند غذا را به شیوه ای مثبت تجربه کند، بنابراین او با غذا رابطه خوبی برقرار می کند و از خوردن طیف گسترده ای از غذاهای سالم در طول زندگی خود لذت می برد. این را در نظر داشته باشید و هر فاکتوری را که نیاز دارید تنظیم کنید (موقعیت کودک، زمان روز، نوع غذا و…) تا زمان غذا خوردن برای شما و کودکتان راحت تر و لذت بخش تر شود.

11. اجازه دهید کودک با غذا بازی کند

یکی از اشتباهات رایج مادران موقع غذا دادن به کودک این است که مانع از این می شوند که کودک با غذا بازی کند. بازی کردن با غذا به کودک فرصت می دهد تا با بافت، بو و ظاهر غذاها آشنا شود و آن ها را تجربه کند. این کار غذا را برای کودک، مجذوب کننده تر می کند.

از قلم نیاندازید که بسکمک از چیزهایی که به عنوان غذا جلوی نوزاد می گذارید، کاملا برای او نو و ناشناخته است و نباید توقع داشته باشید که کودک، میل داشته باشد که یک چیز ناشناخته را بخورد. قبل از اینکه غذای نوی را به کودک معرفی کنید، به او اجازه دهید تا با آن بازی کند.

میزان کمی غذا در سینی بریزید و جلوی او بگذارید. آن ها ابتدا به طعم و بافت و ظاهر آن عادت می کنند. در نهایت می توانید میزان دیگری غذا برای خوردن در اختیار کودک بگذارید.

جمع بندی

شروع غذای جامد کودک از حوالی 4 ماهگی است و از 6 ماهگی باید جدی تر دنبال شود. در این بازه با توجه به راهنمای بالا، می توانید غذاهای مناسب را برای کودک آماده کنید تا برای از شیر گرفتن آماده شود. شروع غذای جامد کودک تا حد زیادی به میزان رشد و آمادگی خود کودک بستگی دارد. پس منتظر نشانه های آن باشید و آماده شوید تا لذیذترین غذاها را برای فرزند خود آماده کنید.

منابع: Romper, Peps