شهدای اسفند در آینه کتاب خبرنگاران - لنجان بلاگ

به گزارش گروه فرهنگی خبرنگاران، بهانه ما برای رفتن سراغ سرداران شهید اسفندماه در این بخش، آنالیز کتاب هایی است که درمورد این فرماندهان منتشر شده اند تا بدانیم آیا این کتاب ها توانسته همه بخش های زندگی این شهدا را به مخاطب معرفی کند یا همچنان حق مطلب ادا نشده و لااقل در بعضی بخش ها، برای نسل های بعد میراث فکری و تاریخی درخوری باقی نمانده است.

اسفند، ماه فرماندهان شهید است. این جمله دقیقا نشان از این دارد که ما خیلی از فرماندهان دوران دفاع مقدس را در این ماه از دست دادیم؛ همت، خرازی، کریمی، برادران باکری و خیلی های دیگر. حالا در صفحه امروز می خواهیم از کتاب هایی بگوییم که درمورد این شهدا نوشته شده است؛ فرماندهانی که به مثابه یک قهرمان هستند و آنقدر زندگی شان جذاب است که می توان از هر بخش آن برای ساخت یک فیلم یا یک سریال استفاده کرد.

بهانه ما برای رفتن سراغ سرداران شهید اسفندماه در این بخش، آنالیز کتاب هایی است که درمورد این فرماندهان منتشر شده اند تا بدانیم آیا این کتاب ها توانسته همه بخش های زندگی این شهدا را به مخاطب معرفی کند یا همچنان حق مطلب ادا نشده و لااقل در بعضی بخش ها، برای نسل های بعد میراث فکری و تاریخی درخوری باقی نمانده است. این شهدا، قهرمانانی واقعی هستند که از دل معرکه بیرون آمده اند نه تخیل ذهن نویسندگان و اگر بپذیریم که این روز های ما احتیاج به قهرمان دارد، چه الگوی امیدبخشی از این شهدا بهتر که در سن کم رفتند و جنگ را مدیریت کردند و تا قبل از آن هم هیچ تجربه ای از این مساله نداشتند. همه این ها نشان از این دارد که باید در کتاب و فیلم و سریال از آن ها بگوییم. در اینجا 10 سردار دفاع مقدس که طی سال های مختلف دفاع مقدس، در اسفندماه به شهادت رسیده اند، مورد اشاره قرار گرفته اند و کتاب هایی که درباره هرکدام از آن ها نوشته شده، آمده اند. برای تمام این قهرمان ها کتاب هایی به چاپ رسیده، هرچند کمیت و کیفیت پرداخت به آن ها یکسان نبوده است. ستاره هایی که بالای هر بخش از این گزارش قرار داده شده، با توجه به میزان کتاب هایی که برای هر شهید بزرگوار زیر قلم رفته اند، قرار داده شده و از یک ستاره تا سه ستاره می رسد. درباره کیفیت این آثار هم داخل همان بخش از متن، توضیحاتی داده شده است.

شهید محمد ابراهیم همت

نامش را گذاشته بودند سردار خیبر. یا اینکه صدایش می کردند ابراهیم. خودش هم همین را می خواست که با او راحت باشند. درمورد زندگی شهید ابراهیم همت کتاب های زیادی نوشته شده است، شاید بیشتر از شهدای دیگر؛ اما نکته مهم اینجاست که نمی توانیم کیفیت کتاب ها را هم رده و یکسان بدانیم. کتاب طنین همت به نویسندگی ابراهیم رستمی سعی داشته است تمام زندگی شهید همت را به تصویر بکشد. این کتاب توسط انتشارات جمال منتشر شده، اما با آنالیز کتاب متوجه می شویم نویسنده فقط، تیتروار به آنالیز زندگی شهید همت پرداخته است و خیلی سعی ننموده وارد زندگی شخصی یا حضور او در جنگ گردد. کتاب یادگاران 2 که توسط انتشارات روایت فتح منتشر شده، از آن کتاب هایی است که می توان آن را در زمره کتاب های خوب دسته بندی کرد، این کتاب به قلم مریم برادران نوشته شده و با توجه به روایت نویسنده که با ادبیات مخصوص به خود، لحن عاشقانه ای را به کتاب داده است، توانسته جزء کتاب های پرفروش روایت فتح باشد. تعیین است که نویسنده تحقیق کاملی را درمورد شهید انجام داده و بعد دست به نگارش کتاب برده است. کتاب شهید همت نوشته احمد عربلو توسط انتشارات مدرسه و برای بچه ها و نوجوانان منتشر شده است. عربلو در این کتاب سعی نموده با لحن و روایتی که بچه ها بپسندند، از شهید همت و قهرمانی هایش بگوید. نمونه این نوع کتاب ها را کم داریم. در روزگاری که کودک و نوجوان به دنبال قهرمان هستند و می خواهند الگو داشته باشند، هرچه از این نوع کتاب ها داشته باشیم، کم است.

نشر شاهد در بخشی از سری کتاب های افلاکیان زمین به زندگی شهید محمدابراهیم همت می پردازد. کتاب در 16 صفحه منتشر شده و محمدحسین عباسی ولدی نویسندگی کتاب را به عهده داشته است. البته این سری کتاب ها آنقدر صفحه های کمی دارد که قادر نیست برای مخاطب نسبت به سوژه اش آگاهی چندانی ایجاد کند و فقط در حد تورقی کوتاه از زندگی شهید و آشنایی اولیه با او است. کتاب معلم فراری نوشته رحیم مخدومی را باید از آن کتاب های خوبی دانست که درمورد زندگی شهید همت نوشته شده است؛ کتابی که داستانی است و همین باعث جذب مخاطب می گردد تا کتاب را بخواند. اینکه زندگی داستانی شهدا را روایت کنیم می تواند بهترین اتفاق ممکن باشد، چون داستان، باعث جذب مخاطب می گردد و کتاب معلم فراری هم دقیقا همین جذابیت ها را دارد. کتاب نیمه پنهان یک اسطوره، کتابی است که انتشارات سوره مهر آن را منتشر نموده، این کتاب برای روایت زندگی شهید همت به سراغ ژیلا بدیهیان همسر شهید رفته است و همین باعث شده تا کتاب روایت های جذابی داشته باشد. احد گودرزیانی در کتاب با این مصاحبه به ماجرای ازدواج این شهید و همسرش می پردازد و باید این کتاب را هم جزء کتاب های خوبی که درمورد شهید همت نوشته شده آورد. کتاب های آن روز در کنار تو، مجموعه نیمه پنهان ماه (همت به روایت همسر شهید) با سرودخوان جنگ در خطه نام و ننگ، ضربت متقابل از دیگر کتاب هایی است که درمورد شهید همت نوشته شده اند. این کتاب ها هم ازجمله کتاب های خوب و قابل تامل درمورد زندگی این شهید هستند. اما نکته مهم اینجاست که در کمتر کتابی به بعد قهرمانی این شهید و اینکه در سن کم به جبهه رفته است و چطور توانسته این همه مسئولیت را به عهده بگیرد، پرداخته می گردد؛ مسائلی که اتفاقا می تواند برای جوانان امروز جذابیت داشته باشد.

شهید حمید باکری

آنقدر زندگی اش ساده است که حتی کتاب هایی که درمورد او نوشته شده هم همین سادگی را دارد. شهید حمید باکری هم از شهدای اسفند است، اما کتاب هایی که درمورد او نوشته شده، پرتعداد نیست. کتاب فرمانده پیشتاز، از انتشارات صریر نوشته مصطفی قلیزاده عیار است و او در این کتاب، ابتدا داستان زندگی شهید باکری را از بدو تولد تا شهادت به تصویر کشیده و سپس دلاوری ها و رشادت های او در میدان جنگ را توضیح می دهد. یکی از نقاط قوت این کتاب این مساله است که نویسنده در این کتاب، همواره چند نکته را مدنظر داشته و به آن بیشتر از خود خاطرات و وقایع اهمیت می داده است و این نکات، ارائه روش زندگی، سیره جهادی، مدیریت فرماندهی، مَنِش های والای انسانی، طرز تفکر، سرچشمه اندیشه های گران ارج و الگوی کرداری حمید باکری است که در لابه لای این خاطره های منقول نهفته است. کتاب به مجنون گفتم زنده بمان هم دیگر کتابی است که درمورد شهید حمید باکری و توسط انتشارات روایت فتح منتشر شده است، کتابی که خیلی معمولی روایتی از زندگینامه شهید حمید باکری را آورده است. این کتاب را نمی توان جزء کتاب های خوب طبقه بندی کرد و فقط روایتی کوتاه از زندگی شهید را دارد. در مجموعه نیمه پنهان ماه هم روایتی از زندگی شهید حمید باکری آمده و البته این مساله با روایت همسر شهید همراه است. حبیبه جعفریان ازجمله نویسندگانی است که در کتاب خاطراتی که از شهدا می نویسد سعی می نماید، کامل و جامع زندگی شهید را روایت کند.

شهید حسین خرازی

نقش موثری در آزادسازی بسیاری از شهر های کردستان داشت. اما باز هم گمنام بود و دلش نمی خواست خیلی اسمش را ببرند. شهید حسین خرازی هم از شهدای اسفند است. کتاب آقای مدیر به سیره مدیریتی این شهید می پردازد. محمد بلندیان نویسنده کتاب است و قصدش از نوشتن این کتاب را این طور بیان می نماید: همه این روز ها به دنبال شیوه مدیریتی هستند ما شهید خرازی را داریم که با وجود سن کم، جنگ و مسئولیتی را که به او سپرده شده است، مدیریت می نماید و باید همین روش مدیریت، الگویی باشد برای همه مدیران. کتاب پروانه در چراغانی نوشته مرجان فولادوند است و او در این کتاب سعی نموده داستان هایی از مقاطع مختلف زندگی شهید خرازی را روایت کند. کتاب، زمینه داستانی دارد و البته نمی توان آن را جزء کتاب های خوب و رو به بالا دسته بندی کرد. کتاب زندگی با فرمانده ازجمله کتاب هایی است که می توان جزء کتاب های خوب دانست، چون علی اکبر مزدآبادی با آن همه سابقه در نوشتن کتاب در حوزه جنگ توانسته عکس های ناب و خوبی را از این شهید به همراه اطلاعات جذاب جمع آوری کند. همین موضوع، کتاب را برای مخاطب خواندنی نموده است.

از شهید خرازی کتاب های دیگری هم نوشته شده است، اما همه کتاب ها تکرار همین چند جلد کتاب هستند و مخاطب نمی تواند چیز جدیدی را از زندگی او در آن ها پیدا کند.

شهید عبدالحسین برونسی

زندگی اش سرشار از جذابیت و قصه است. برای همین سعید عاکف تصمیم گرفت تا زندگی شهید عبدالحسین برونسی را برای نوشتن انتخاب کند. او زندگی جذابی دارد، اما کتاب های کمی درموردش نوشته شده است. کتاب خاک های نرم کوشک، زندگی پرفرازونشیب این شهید است و آنقدر پرفروش است که کمتر کسی وجود دارد که اسم کتاب را نشنیده باشد. اما عامل اصلی در پرمخاطب بودن این کتاب؛ صفا، سادگی، خلوص نیت و ایمان ولایی شهید بزرگوار عبدالحسین برونسی بوده است. کتاب به زبان های مختلف هم منتشر شده و روایتش بسیار جذاب است و می تواند مخاطب را تا آخر کتاب با خودش همراه کند. برگی از یک زندگی، کتاب دیگری است که انتشارات سوره مهر درمورد شهید برونسی منتشر نموده است. این مجموعه داستانی در رابطه با زندگی شهید عبدالحسین برونسی از سری کتاب های قصه فرماندهان است که این انتشارات منتشر می نماید. نویسنده در داستان سعی نموده، زندگی او را بگوید، اما جذابیت کتاب قبلی باعث کمرنگ شدن این کتاب شده است.

شهید امیر حاج امینی

روزی سر مزار امیر نشسته بودم. دیدم جوانی با ظاهری حزب اللهی مانند کنار من آمد و گفت: شما با این شهید نسبتی دارید؟! گفتم: من برادرش هستم او گفت: حقیقتش من از اول مسلمان نبودم، اما بنا به دلایلی به اجبار و به ظاهر مسلمان شدم، اما قلبا مسلمان نشده بودم تا اینکه برحسب اتفاق عکس برادر شما را دیدم، وقتی عکس را دیدم حال عجیبی به من دست داد. انگار این عکس با من حرف می زد، پس از آن قلبا به اسلام روی آوردم و الان مدتی است که هر پنجشنبه به اینجا می آیم. عکسش بسیار معروف است. عکسی که از لحظه شهادتش به یادگار مانده. تا به حال کتابی اختصاصی درمورد این شهید نوشته نشده و فقط از او در کتاب های دیگران گاهی با ذکر خاطراتی یاد شده است.

شهید مهدی باکری

همین که در آن سن کم، شهردار شده بود و در کنارش مسئولیت های زیاد دیگری هم به عهده داشت، نشان از این دارد که زندگی اش سرشار از نکته هایی است که برای کتاب و فیلم و سریال می تواند استفاده گردد.

مریم برادران در مجموعه نیمه پنهان ماه به سراغ همسر شهید مهدی باکری می رود و روایت زندگی شان را می نویسد. زندگی آن ها پر از فرازونشیب است و همسر شهید سعی نموده در این کتاب، چیزی را از دست ندهد و همه جزئیاتی را که می داند روایت کند، برای همین این کتاب را می توان جزء کتاب های خوب طبقه بندی کرد. قلم داوود امیریان همواره جذاب است و او این بار به سراغ زندگی شهید مهدی باکری می رود. کتاب آقای شهردار داوود امیریان از آن کتاب های خوب است. امیریان در ابتدای کتاب خود، روایت گزارش گونه ای از تولد، کودکی، نوجوانی، جوانی، تحصیلات عالی، مبارزات انقلابی، پذیرش مسئولیت های مهم اجتماعی و نظامی و پایان شهادت مهدی باکری آورده و سپس داستان ها را آغاز نموده است. امیریان در داستان های کوتاه کتاب آقای شهردار، نوع دوستی، دلسوزی و مسئولیت پذیری باکری را در سال های نوجوانی به تصویر می کشد؛ زمانی که او با وجود سرمای شدید، کتش را به ایوب، نوجوان محروم و یتیم می دهد و به همین دلیل، سرما می خورد و اسیر بیماری می گردد.

امیریان داستان های او را تا مبارزات انقلابی در ماه های منتهی به بهمن 57 و سپس جنگ و لحظه شهادت دنبال می نماید و از به کار بردن طنز در خمیرمایه داستان های کوتاه خود غفلت نمی نماید. شخصیت هایی هم نقش های فرعی را برای پیشبرد داستان بازی می نمایند، رفتار های طنزی از خود بروز می دهند که به شیرینی داستان ها می افزاید. نویسنده این کتاب، خاطرات جالب و آموزنده ای را برای کشف شخصیت باکری دستمایه داستان هایش قرار داده است. مثلا زمانی که او شهردار است، اما در لباس یک کارگر عملیات آسفالت شرکت می نماید تا رنج های کارگران را از نزدیک ببیند. کتاب باغ انگور، باغ سیب، باغ آینه روایت مرتضی سرهنگی از زندگی شهید مهدی باکری است. از آن کتاب هایی که حال خوبی را به مخاطب می دهد و هم زندگی شخصی و هم حضور در جبهه ها و کار هایی را که آقامهدی در آنجا انجام داده است، روایت می نماید. سرهنگی در این کتاب به سراغ همسر شهید رفته است و توانسته کتاب را با روایتی جذاب بنویسد. جزئیاتی در این کتاب آمده است که بسیار خواندنی و جدید است. کتاب مهدی باکری در اندیشه و عمل، شامل فعالیت ها و مبارزات این شهید در دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و پس از آن و شیوه مدیریتی و فرماندهی شهید باکری در دوران دفاع مقدس نوشته حسین علایی، توسط اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس استان آذربایجان شرقی منتشر شده است. قابل اشاره است که اطلاعات این کتاب برای کسانی که علاقه مند به جنگ و دفاع مقدس هستند، می تواند اطلاعات بسیار خوبی داشته باشد. اما کتاب آن چنان که باید برایش تبلیغ نشده و در کتابفروشی ها پخش نشده است.

شهید هاشم کلهر

معاون گردان لشکر 27 بود و عاشق شهادت. شهید هاشم کلهر، اما درمورد زندگی اش فقط یک کتاب نوشته شده است. سرسپرده کتابی است که با نظارت برادر شهید نوشته شده، این کتاب از مجموعه کتاب های بیست وهفتی هاست که سعی دارد با ادبیات داستانی سرگذشت فرماندهان و رزمندگان لشکر بیست وهفت محمدرسول الله را روایت کند. گلعلی بابایی که ناظر این کتاب بوده است در تعریف از شهید کلهر می گوید: می توانیم شهیدان را به دو دسته جمالی و جلالی تقسیم کنیم. بعضی مثل شهید احمد متوسلیان جلالی اند و بعضی مثل شهید همت جمالی هستند. هاشم کلهر که زندگی او را در سرسپرده می خوانیم، می بینیم که او شهید جلالی است و هیبتی پهلوانانه داشت.

شهید عباس کریمی

عاشق چمران است و آرزویش این بود که مثل او باشد و در وصیتنامه اش هم می خواهد که او را کنار چمران دفن نمایند. شهید عباس کریمی، جوانی که فرمانده بود و عاشق نیروهایش. سعید عاکف روایت کردنش متفاوت است، آنقدر خوب کتاب می نویسد که ناخودآگاه مخاطب با خواندن همان صفحه های اول کتاب مشتاق می گردد تا بیشتر بخواند. این بار او در کتاب هاجر در انتظار همین کار را با زندگی شهید عباس کریمی نموده است. حمید داوودآبادی در کتاب حجله در انتظار عباس به زندگی این شهید پرداخته است و به غیر از گفتن زندگی و کودکی، این کتاب بیشتر حاوی اطلاعاتی از فرماندهی عباس کریمی در دوران جنگ است. کتاب کامل نیست، اما می توان آن را کتاب متوسط رو به بالایی دانست، چون اطلاعات دسته اولی از زندگی شهید دارد. کتاب زیر سایه عباس هم کتاب دیگری درمورد اوست. اما شاید بتوان فرق این کتاب با کتاب های دیگر را به دست نوشته های شهید مرتبط دانست که در این کتاب آمده است و می تواند سندی بر حرف های نویسنده باشد. کتاب مردی با چفیه سفید، هفت داستان کوتاه از زندگی شهید عباس کریمی است. مطمئنا برای نوشتن یک کتاب باید هدفی داشت کاش در خصوص این کتاب تولیدنمایندگان توضیحات بیشتری در خصوص اهدافشان می دادند.

شهید علی جزمانی

برادران عزیز فکر نکنید جبهه و جنگ به ما احتیاج دارد و اگر ما نباشیم کار جنگ می خوابد. اصلا این طور نیست و آن چیزی که مقدر خداوند تبارک و تعالی است، انجام می پذیرد و این ما هستیم که احتیاجمند این محیط هستیم تا به خود سازی و ارتقای سطح معنوی دست پیدا کنیم و ان شاءالله آماده جانفشانی در راه اسلام گردیم. این جملات بخشی از وصیتنامه اوست. کسی که همرزمانش به دانایی و توانمندی و هوش و ذکاوتش ایمان داشتند. شهید علی جزمانی.

از زندگی این شهید هم تنها یک کتاب نوشته شده است. کتاب سمتی که خداست از مجموعه بیست وهفتی های نشر 27 بعثت که به زندگی این شهید بزرگوار در قالب داستان و روایت و مصاحبه با خانواده و همرزمان شهید پرداخته است.